- Πλανκ, Μαξ
- (Planck). Γερμανός θεωρητικός φυσικός (Κίελο 1858 – Γκέτινγκεν 1947). Η φήμη του είναι ιδιαίτερα συνδεδεμένη με την ανακάλυψη της κβάντωσης της ενέργειας (1900), η οποία άνοιξε το δρόμο για όλες τις μεταγενέστερες εξελίξεις της κβαντικής φυσικής. Ο Π., αφού τελείωσε τις βασικές σπουδές του στο Μόναχο, γράφτηκε στο πανεπιστήμιο της πόλης αυτής, από το οποίο αποφοίτησε το 1879. Μόνο το 1885, αφού διετέλεσε επί έξι χρόνια βοηθός στο Μόναχο, ο Π. πήρε τη θέση του έκτακτου καθηγητή της θεωρητικής φυσικής στο πανεπιστήμιο του Κιέλου. Το 1889, όταν, με το θάνατο του Κίρχοφ (1887), έμεινε κενή η έδρα της θεωρητικής φυσικής του πανεπιστήμιου του Βερολίνου, ο Π. κλήθηκε να την αναλάβει ως έκτακτος καθηγητής. Το 1892 έγινε τακτικός καθηγητής και κατόπιν διευθυντής του ινστιτούτου φυσικής. Το 1927 αποσύρθηκε από τη διδασκαλία και το 1930 κλήθηκε να διευθύνει το Kaiser-Wilhelm-Gesellschaft Institut (σήμερα Max-Planck-Gesellschaft Institut). Το 1918 τιμήθηκε με το βραβείο Νομπέλ της φυσικής για τις εργασίες του επί της θεωρίας των κβάντων. Υπήρξε μέλος της Ακαδημίας των Επιστημών του Βερολίνου (1894) και πολλών άλλων επιστημονικών εταιρειών. Η πρώτη φάση της επιστημονικής δραστηριότητας του Π. περιστράφηκε βασικά γύρω από τη θερμοδυναμική (έλαβε το δίπλωμα του με μια θέση επί της δευτέρας αρχής) και ιδιαίτερα τη μελέτη της εντροπίας. Στα επόμενα χρόνια, ο Π. αφιερώθηκε στη μελέτη της θεωρίας των ακτινοβολιών του μέλανος σώματος, η οποία υπό το φως των απόψεων που επικρατούσαν τότε παρουσίαζε ανυπέρβλητες δυσχέρειες. Η βαθιά γνώση της θερμοδυναμικής έκανε τον Π. να αντιληφθεί το δεσμό μεταξύ της εντροπίας ενός συστήματος ταλαντωτών και της ενέργειας τους, ο οποίος του επέτρεψε να φτάσει σε ένα τύπο που δικαιολογούσε την κατανομή της ενέργειας στις ακτινοβολίες του μέλανος σώματος, καταφεύγοντας στη θαρραλέα υπόθεση ότι η ενέργεια των ταλαντωτών έπρεπε να έχει ασυνεχή χαρακτήρα. Οι υποθέσεις αυτές τον οδήγησαν να εισαγάγει την παγκόσμια σταθερά h, στην οποία έδωσε το όνομα του στοιχειώδους κβάντου δράσης.
Η αδυναμία της ερμηνείας της σταθεράς του Π. στο πλαίσιο της κλασικής φυσικής κατάδειξε την αδυναμία επέκτασης των εννοιών της στα φαινόμενα επί ατομικής κλίμακας. Οι θεμελιώδεις ιδέες της θεωρίας των κβάντων ενισχύθηκαν σημαντικά, ύστερα από μια περίπου δεκαετία, με την ερμηνεία του Αϊνστάιν (1905) του φωτοηλεκτρικού φαινόμενου, με τη θεωρία των ειδικών θερμοτήτων (1907) και τη θεωρία των ατομικών δομών του Μπορ (1913). Αλλά η βαθιά έννοια της ιδέας του Π. καταδείχτηκε σε όλη την επαναστατική σημασία της γύρω στο 1925, οπότε γεννήθηκε η κβαντική μηχανική. Αυτές οι εξελίξεις έχουν καθιερώσει τον Π. ως τον πατέρα της σύγχρονης φυσικής, αν και εκείνος δεν θα συμμεριζόταν τα φιλοσοφικά συμπεράσματα που εξήγαγαν από την κβαντική θεωρία ο Μπορ, ο Χάιζενμπεργκ και άλλοι φυσικοί, οι οποίοι εμπνεύστηκαν από τις ιδέες της Σχολής της Κοπεγχάγης.
O Μαξ Πλανκ, διάσημος στις έρευνες του για την κβάντωση της ενέργειας. Πορτραίτο του Ρώυζινγκ. (Γκαίτινγκεν, Εταιρεία Μαξ-Πλανκ)
Dictionary of Greek. 2013.